Finansal ürünlerde işlem yaparken, yapılan işlemin türüne bağlı olarak çeşitli seviyede riskler de beraberinde gelir. Borsalarda karşılaşılabilecek kayıp ihtimallerine karşın yatırımcılar çeşitli yöntemlerle kendilerini koruma altına almaya çalışır.
Stop-Loss, bu riskten kaçınma veya zarardan korunma yöntemlerinin bir sonucu olarak hayatımıza giren terimlerdir. Stop, Türkçe ifadeyle “dur” anlamına gelir. Burada, işlem yapılan finansal ürün için belirli bir seviyeye düştüğünde pozisyonun sonlandırılması ifade edilir.
Stop-loss, zararı durdurmak anlamına gelir, stop-out ise pozisyonun mecburen sonlandırılması durumunu ifade eder.
Stop Loss Nedir?
Stop-loss, zararı durdurmak anlamında kullanılan bir terimdir. Sıklıkla para piyasası veya kripto ürünlerinde görülen stop loss, Borsa İstanbul’da da çeşitli aracı kurumların platformlarında uygulanabilen bir yöntemdir.
Stop Loss, işlem açıldığı anda belirlenmesi ve uygulanması gereken bir özelliktir. Forex piyasalarında pozisyon açılışında stop loss seviyesini belirlemek oldukça kolaydır. Bu yöntemle alınan pozisyonun birkaç saniye içinde tahminimizin tersi yönde ilerlemesi durumunda bizi zarar etmekten koruyacaktır.
Açılan pozisyonda stop seviyesinin doğru belirlenmesi de stop seviyesi belirlemek kadar önemlidir. Çünkü stop tuzağı adı verilen bir durumla karşılaşmak da mümkündür. Stop tuzağı, öngörülen destek seviyesinin çok az bir miktarda altından dönerek yükselişe geçen (short pozisyonda tam tersi) ürünler için ifade edilir.
Stop loss, zararı durdurmak için belirlenir. Kara geçen bir ürünün olası geri çekilmelerde riskini azaltmak için farklı stratejiler benimsenebilir. Stop-loss zararı durdur anlamında kullanılsa da yine bir stop mekanizması olarak, iz süren stop veya take profit de kullanılır. Bunlar da pozisyonu belirlediğimiz seviyelere gelince sonlandırdığımız yöntemlerdir.
İz Süren Stop Nedir?
İz süren stop seviyesi, her zaman için fiyatın belli bir miktarda gerisine yükselen bir stop seviyesini ifade eder.
Örnek olarak iz süren stoplarda alış fiyatı 1.40 iken 1.35’e koyduğumuz stop seviyesi, fiyat 1.50 seviyesine yükseldiğinde 1.45’e revize olur. Bu durumda olası bir geri çekilerek fiyatın tekrar 1.40’a düşmesi durumunda 1.45 seviyesinden stop çalışır ve bizi zarar etmekten kurtarır.
Take Profit Nedir?
Take profit ise, olası bir düşüş değil, fiyatın doyuma ulaşacağını düşündüğümüz noktaya belirlediğimiz ve kar almayı umduğumuz fiyatı ifade eder.
Aynı örnekle anlatacak olursak, 1.40 fiyatı olan üründe 1.50’de satışı hedefliyorsak, burada 1.50’ye take profit emri verebiliriz. Bu durumda fiyat 1.50’ye geldiğinde pozisyonumuz sonlanacak ve profit (kar) take (almak) olacak.
Eğer fiyat 1.49’dan tekrar düşüşe geçerse, aşağı seviyede bir stop loss seviyesi varsa oraya kadar giderek bir miktar zararla kapabilecek veya bu fiyatlar aralığında hareket etmeye devam ederken stop loss ile take profit seviyelerinden biri çalışana kadar açık pozisyon devam edecektir.
Stop-Out Nedir?
Stop Out ise uyarıdaki örneklerden daa farklıdır. Stop loss veya take profit seviyeleri, bizim kendi inisiyatifimizle belirlediğimiz pozisyondan çıkma seviyeleridir. Bazı finansal ürünlerde pozisyonlar istediğimiz yönün aksinde gitse de pozisyonu açık tutmakta ısrar edebiliriz. Ancak bu ısrarımız, teminat seviyemizin o pozisyonu açık tutmaya yeteceği ölçüde gerçekleşecektir.
Teminat seviyemiz düştüğü zaman, işlemi gerçekleştirdiğimiz aracı kurum bize bir teminat tamamlama çağrısı (margin call) gönderir.
Bu margin call çağrısını en kısa sürede dikkate alarak bakiye yükleyip teminat seviyemizi yükseltmemiz gerekir.
Burada açık pozisyonlarımızı kapatmak bir çözüm olarak kendini gösterir. Ancak bu çağrıya uymadığımız durumlarda pozisyonlarımızdan teminatımızı karşılayacak kadar kısmı veya tamamı aracı kurum tarafından sonlandırılabilir.
Aracı kurumun sonlandırdığı pozisyonlarımız stop out olur.
